20 years of Wikipedia/nl
| Taal: | English • français • Nederlands |
|---|
Wikipedia is een project dat theoretisch onmogelijk is, maar toch werkt. Het is gebaseerd op het principe dat artikelen stelselmatig beter worden. Niemand bepaalt de inhoud en iedereen draagt bij. Iedere vrijwilliger werkt onafhankelijk, onbezoldigd en in alle vrijheid zonder elkaar formeel te kennen.
|
Engaging people in free knowledge — Motto of Wikimedia Belgium
|
|
Geschiedenis
[edit]
De Engelstalige Wikipedia werd op 15 januari 2001 gestart door Jimmy Wales en Larry Sanger als een experiment. Het is gebaseerd op het verzamelen en verspreiden van vrije kennis. Binnen de maand werden er 1000 artikelen geschreven.
Weldra volgden alle grote talen. De Nederlandstalige encyclopedie begon op 19 juni 2001. Het was in 2015 de vierde grootste (in aantal artikelen). Sindsdien is het naar de zesde plaats gedaald, omdat het Zweeds en Cebuano veel botgestuurde updates kregen. De Engelstalige blijft de meest uitgebreide in aantal en uitgebreidheid van de artikelen, onderwerpen en referenties. Kleine taalgemeenschappen zoals het Bretoens, Catalaans, Fins, Luxemburgs, Noors, Welsh hebben relatief de meeste vrijwilligers – 60 per miljoen – taalgebruikers.
In 2003 werd het project overgedragen aan de Wikimedia Foundation, omdat het te groot werd om door een privébedrijf bekostigd te worden, qua infrastructuur, personeel, management en complexiteit. De Wikimedia Foundation (WMF) is eigenaar van de servers, de merknamen en de logo’s. Het is de eindverantwoordelijke voor het project, waarbij iedere vrijwilliger het copyright, de naamsvermelding en de verantwoordelijkheid behoudt op het stukje tekst of de mediabestanden die eenieder heeft bijgedragen.
Er bestaan nog meer projecten: WikiWoordenboek bestaat sinds 1 mei 2004 en is een polyglot woordenboek die alle woorden in alle talen in de lokale taal omschrijft. Wikimedia Commons is sinds 5 juni 2006 de centrale mediaserver die alle foto's, video's en audio-opnamen bewaart. De mediaserver is gemeenschappelijk voor alle projecten omdat duplicatie te vermijden. Wikidata is sinds 29 oktober 2012 de open databank met als eerste doelstelling het koppelen van alle Wikipedia-pagina's over de talen heen. Als tweede doelstelling het structureel documenteren en modelleren van alle objecten en kennis op aarde. Als derde doelstelling het beschrijven van alle mediabestanden (SDoC). Daarnaast bestaan er nog een tiental andere projecten zoals Wikibooks, Wikisource en Wikiversity.
De applicatie MediaWiki is beschikbaar als een open source software. Het werd gedurende 20 jaar ontwikkeld voor Wikipedia, en de andere Wikimedia projecten, maar ook voor algemeen gebruik als een MediaWiki server voor instellingen, organisaties en bedrijven. Magnus Manske is de belangrijkste ontwikkelaar, maar heeft ook verschillende andere tools ontwikkeld.
Wikimedia doet beroep op 100000en vrijwilligers wereldwijd om de encyclopedie en aanverwante projecten te schrijven. In principe wordt er niemand betaald om te schrijven voor Wikipedia.
Organisatie
[edit]Er bestaan wereldwijd 39 nationale afdelingen en 139 Wikimedia user groups rond bepaalde (globale) thema’s, gemeenschappelijk genoemd als affiliates van de Wikimedia Foundation. Daarnaast is er de Wikimedia gemeenschap, de informele groepering van Wikimedia vrijwilligers, die schrijven op Wikipedia of de aanverwante projecten. Alle betrokkenen kunnen een project- of jaarlijkse subsidie aanvragen bij de Foundation.
Wikimedia Nederland werd opgericht op 27 maart 2006. Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk zijn de grootste landen in Europa en hebben betaalde medewerkers. Wikimedia België werd opgericht op 27 september 2014 en bestaat volledig uit vrijwilligers.
Ondertussen heeft Wikimedia België 117 leden en werken we samen met musea, bibliotheken, universiteiten, hogescholen en culturele organisaties om alle projecten rond Wikipedia te promoten en te onderwijzen.
In december 2019 hebben we het Fonds Vrienden van Wikimedia België opgericht om fiscale giften te kunnen ontvangen via de Koning Boudewijnstichting.
We werken ook samen met landen die een gemeenschappelijke taal delen: Nederland, Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. Luxemburg is nog niet vertegenwoordigd. Omdat we heel veel buitenlandse leden hebben is de gemeenschappelijke voertaal het Engels, alsook vanwege de vele internationale contacten.
The global Wikimedia Endowment was launched in January 2016 to gather 100 million USD over 10 years to perpetuate the Wikimedia operations, independent from individual gifts.
De pijlers van Wikipedia
[edit]Om Wikipedia vlot te laten werken werden van bij de oprichting de volgende principes gehanteerd; sindsdien werden deze fundamenten niet meer aangepast...
- Wikipedia is een encyclopedie (met enkel algemeen belangrijke inhoud - het is geen blog, geen persoonlijk communicatiekanaal)
- Het hanteert een neutraal standpunt (schrijf nooit over jezelf, laat alle meningen aan bod komen)
- De inhoud is beschikbaar onder een vrije licentie, de Creative Commons Share-alike licentie, met een totaal respect voor copyright (geen plagiaat)
- Het wordt collaboratief opgebouwd, met respect voor conventies en voor de andere vrijwilligers (samenwerking)
- Iedereen krijgt de nodige vrijheid (no hard rules; creativiteit wordt aangemoedigd)
Strategy 2030
[edit]Zijn we er? Nee, er is nog veel te doen. Heel veel onderwerpen worden nog niet, of enkel eenzijdig beschreven. Talen, culturen, onderwerpen, leeftijden, en gender zijn niet eenvormig vertegenwoordigd.
Wat is er gebeurd de laatste 5 jaar?
Eind 2015 ontving de gemeenschap de Erasmusprijs voor de interculturele bijdragen aan de mensheid (een beetje overschaduwd door de aanslagen in Parijs en Brussel). In principe zijn het individuen die deze prijs ontvangen. Deze keer was het de gemeenschap van Wikipedianen.
Een baken in de fake news wereld?
Er zijn heel veel hete onderwerpen die toch op een neutrale manier worden beschreven.
We werken aan de Strategie 2030 met de volgende klemtonen: universeel zijn, multicultureel, diversiteit, inclusiviteit, medeverantwoordelijkheid.
Projecten van Wikimedia België
[edit]| Projecten | Instellingen | Partners |
|---|---|---|
|
Sinds 2011 richt Wikimedia België een jaarlijkse fotowedstrijd in: Wiki Loves Monuments en Wiki Loves Heritage.
Wegens corona zijn er tijdelijk geen fysieke activiteiten meer; tot zover organiseren we onze projecten via videoconferenties.
Wist je dat?
[edit]Dat je de auteur van ieder stukje tekst kunt terugvinden? De volledige historiek van ieder artikel wordt immers bijgehouden.
Je kan van ieder artikel terugvinden wie de originele auteur is. Anderen schrijven dan verder.
Je kan voor iedere auteur terugvinden aan welke artikelen meegeschreven werd, of welke foto’s men genomen heeft.
Er is af en toe discussie is tussen Nederlandse en Vlaamse vrijwilligers? Niet alleen over woorden maar ook of bepaalde Vlaamse onderwerpen wel belangrijk genoeg zijn om te beschrijven op Wikipedia.
Je gratis lid kan worden van Wikimedia België als je actief bijdraagt tot Wikipedia, of een van de andere projecten.
Er zijn meer dan 15 Wikimedia-projecten.
Er zijn 5 datacenters voor Wikipedia en de andere projecten: San Francisco (California), Carrollton (Texas), Ashburn (Virginia), Amsterdam en Singapore. Daarmee wordt de latency beperkt, de netwerkvertraging bij het downloaden van de pagina’s en de afbeeldingen. De Foundation houdt eraan om eigen datacenters te hebben om reden van privacy en onafhankelijkheid. Er is een uitgebreid systeem van caching en replicatie.[1]
Je kunt alle 91 miljoen Wikimedia Commons-afbeeldingen zelf gebruiken. Mits respect van de CC BY-SA licentie en de naamsvermelding.
Wikidata is waarschijnlijk de grootste vrije databank.
80% van de vrijwilligers draagt bij zonder lid te zijn van de vereniging. Lid zijn van de vereniging laat toe om deel te nemen aan de activiteiten, of internationale conferenties; nu in tijden van corona enkel via videoconferenties.
De meeste vrijwilligers gebruiken een pseudoniem (neutraliteit, anonimiteit). Een pseudoniem laat ook toe met andere vrijwilligers in contact te komen en informele gemeenschappen te vormen.
20-35% van de edits, afhankelijk van de taal, wordt gemaakt door anonieme vrijwilligers (zonder in te loggen, via IP adres). Hoewel dit in theorie de privacy kan verbeteren is dit niet altijd zo (proxy servers). Anonieme bijdragen werden van in het begin toegelaten onder het motto “iedereen mag alles wijzigen”.
20-35% van de edits, afhankelijk van de taal, wordt gedaan door bots (automatisch door geprogrammeerde scripts en geautomatiseerde tools).
Vandalisme wordt hoofdzakelijk ongedaan gemaakt door bots en ook manueel door vrijwilligers. Vandalisme wordt indirect in de hand gewerkt door ook anonieme edits mogelijk te maken.
Je kan de wijzigen in realtime volgen. Dit is ook wat Google Search doet om alle wijzigingen online te indexeren.
In 2019 waren er ongeveer 500 Belgen die op de Nederlandstalige Wikipedia schrijven en 1400 Nederlanders (gemeten op basis van IP subnet, met inbegrip van de anonieme wijzigingen). Er zijn 35 administratoren die uitgebreide rechten hebben.
De inhoud van hetzelfde artikel in de verschillende talen is onafhankelijk en verschillend. Je mag artikelen vertalen mits bronvermelding. Dit wordt zelfs aangemoedigd.
Er zijn +80ers die dagelijks op Wikipedia schrijven. Het is voor hen een aangenaam tijdverdrijf, waarbij ze hun kennis kunnen ter beschikking stellen van het publiek.
Vrouwen zijn ondervertegenwoordigd, zowel als vrijwilliger of als onderwerp van een artikel. Daarom hebben we een project Women in Red (vanwege de rode link voor een ontbrekende pagina).
Wikidata, de vrije databank, is het snelst groeiende project gebaseerd op een RDF (Resource Description Framework) en een Linked Open database model, Wikibase.
Een ander heel belangrijk project is SDoC (Structured data on Commons) voor het beschrijven van mediabestanden, ook een Wikibase project.
Veel instellingen en universiteiten stellen hun mediabestanden ter beschikking onder een CC BY-SA licentie.
Lees meer
[edit]| Lokaal | Nederlands | Meta | Algemeen |
|---|---|---|---|