Opleiding - Hoe schrijf ik voor Wikipedia

Wikipedia is waarschijnlijk de best gekende (meertalige) online encyclopedie. De encyclopedie bestaat voor meer dan 200 talen en heeft verschillende 10-tallen miljoenen lemma’s. De encyclopedie bevat een schat aan kennis, en kan gerust concurreren met andere (commerciële) encyclopedieën. Wikipedia wordt vaak teruggevonden als eerste hit van Google Search.

Wat weinig mensen echter weten is dat er geen betaalde, professionele en centrale redactie bestaat die zorgt voor de inhoud en de structuur van de lemma’s. De inhoud wordt volledig opgemaakt door vrijwilligers, die in principe volledig vrij en onafhankelijk hun bijdrage kunnen leveren. Er bestaat wel een hiërarchie van administratoren, moderatoren en mediatoren; allemaal vrijwilligers die zorgen voor een veilige en kwalitatieve omgeving. De Wikimedia Foundation heeft wereldwijd slechts een 300-tal betaalde medewerkers. Voor de Nederlandse encyclopedie zijn er een 1400-tal actieve vrijwilligers en 50 moderatoren. De infrastructuur en operationele kosten worden volledig gedragen door giften. Er is geen reklame.

Vrijwilligers kunnen gemakkelijk starten door correcties, aanpassingen of kleine toevoegingen te maken aan bestaande artikels. Het schrijven van compleet nieuwe lemma’s gebeurt bij voorkeur in een sandbox. Ieder artikel moet een neutraal standpunt hebben en moet de nodige referenties bevatten. Bij voorkeur worden een aantal afbeeldingen toegevoegd. Artikels met persoonlijke inhoud, vandalisme, racisme, of reclame worden verwijderd. Wikipedia bevat informatie en kennis uit 2e bron, dit wil zeggen dat eigen/origineel onderzoek niet wordt aanvaard. Hiervoor kan b.v. eerder Wikisource, Wikibooks, of Wikiversity gebruikt worden.

Cruciaal is ook het correct hanteren van de vrije licentie. Wikimedia gebruikt een w:nl:CC BY-SA-licentie. Je kan enkel inhoud toevoegen die vrij is van auteursrechten, ofwel public domain en waarvoor uitdrukkelijk een commercieel gebruik toegelaten is. In dit verband wordt ook betaalde inhoud geweerd, tenzij dat dit op voorhand gemeld wordt. Dit wordt heel nauwlettend nagekeken; inhoud die hier niet aan voldoet wordt onmiddellijk en definitief weggenomen.

Wat is nodig?

De deelnemers moeten:

• Een laptop kunnen gebruiken
• Een browser kunnen gebruiken
• Toegang hebben tot het internet
• (eenmalig) Een user account aanmaken op Wikipedia

Onderwerpen die in de cursus kunnen worden besproken

• De filosofie achter Wiki, Wikimedia, Commons, Co-creatie
• Even Creative Commons voorstellen, en auteursrechten
• De kwaliteit van de informatie. Hoe komt de informatie tot stand? Hoe kan kwaliteit gegarandeerd worden?
• Is het moeilijk om zelf een bijdrage te leveren? Hoe doe je dat?
• Wat zijn de richtlijnen in dit verband
• Meer technische aspecten
• + aspecten die je zelf essentieel vindt.

Wikipedia

Richtlijnen

• Kwaliteit en structuur
• Auteursrechten, Creative Commons
• Noemenswaardigheid
• Objectiviteit - Neutral poing of view - schrijf niet over zaken waar je direct bij betrokken bent
• Secundaire bron - referenties
• Gedragscode - afgesproken manier van werken - rechten en plichten

Een meer technische benadering

• Wat is een Wiki?
• Wat is Wikipedia?
• Wie draagt bij?
• Het aanmaken van een gebruikersaccount
• Anoniem editen (kan ook, maar wordt niet aanbevolen)
• Spam, vandalisme, en de bestrijding hiervan
• De tag/text editor
• De visuele editor
• Instellen van taal, skin, opties
• Structuur van een artikel
• Categoriën, indexering
• Afbeeldingen, gallery
• Lijsten, tabellen, infoboxes
• Verwijzingen, referenties
• Historiek van een artikel
• Versiebeheer, verschillen tussen versies (enkel een administrator kan artikels deleten)
• Edit wars, (persoonlijke) conflicten
• Interwiki links, Wikidata
• Hulpmiddelen: snelcursus, gebruikersportaal
• Zoeken op Wikipedia: quick, advanced, “waar gebruikt”
• De kroeg

Andere Wikimedia projecten

Er bestaan nog veel andere projecten:

• Wikipedia - De meertalige encyclopedie
• Wikimedia Commons: 10-tallen TB aan multimedia bestanden (hoofdzakelijk JPEG)
• Wikidata - Open databank
• Wiktionary - Wiki woordenboek
• Wikibooks - Electronische boeken
• Wiki Voyage - Reisgids
• Wiki Source - Historische boeken
• Wikinews - Nieuws
• MediaWiki - de applicatiesoftware

Allemaal gestoeld op dezelfde strategie van "collaborative content building".

De organisatie

• Wikimedia België/Nederland
• De Wikimedia Foundation

Onze activiteiten

• Opleiding, Edit-a-thon
• Samenwerken met GLAM (Gallery, Library, Archives, Musea)
• Samenwerken met universiteiten en scholen
• Inzicht geven in auteursrechten

Ondersteunende diensten

Gelukkig is dit compleet transparant voor de gewone gebruiker!

• Administrators
• Servers, proxies
• Databases
• Security
• Operations, backup, restore
• Software ontwikkeling
• Procedures

What is in a name?

• Wikimedia: de organisatie, eigenaar van de projecten zoals Wikipedia
• Wikipedia: de encyclopedie, een van de projecten van Wikimedia
• MediaWiki: de software

De software

Je kan de software ook installaren op eigen servers (of op je laptop zo je verkiest)

• MediaWiki (application software)
• Add-ons
• Andere Open Source modules

Praktisch

Nog enkele praktische vragen

• Is er een Wi-Fi netwerk in het cursuslokaal?
• Is er een projector en een projectiescherm voorzien?
• Hoeveel deelnemers zouden jullie verwachten?

We vragen de deelnemers om

• Een eigen laptop met een Wi-Fi connectie mee te brengen
• Op voorhand een Wikipedia gebruikersaccount aan te maken op https://nl.wikipedia.org. Om vandalisme tegen te gaan wordt het aantal accounts dat vanaf 1 IP adres in 1 uur tijd kan worden aangemaakt beperkt… Daarom vragen we dit op voorhand te doen. Een persoonlijk gebruikersaccount aanmaken op Wikipedia is heel eenvoudig: een username, een password, en een e-mail adres kiezen (om het account te bevestigen of om een password reset te vragen). Het volstaat om eenmalig een gebruikersaccount aan te maken dat kan worden gebruikt voor alle websites van Wikimedia.
• Na te denken over een mogelijk onderwerp voor de praktische oefening(en). Hobby’s? Mijn dorp?
• Eventueel bepaalde artikels kiezen die kunnen worden aangepast (mogelijks referenties toevoegen?)
• Eventueel een aantal (goede) JPEG foto’s over bepaalde onderwerpen meebrengen (om tijdens de cursus op te laden op Wikimedia Commons, en toe te voegen aan bestaande artikels)

Het verloop van de cursus

• De sessie wordt op voorhand aangekondigd (om de moderatoren te informeren dat er een sessie aan de gang is – we werken immers op de live encyclopedie…)
• Het ontstaan en de achtergrond van Wikipedia
• Een theoretische uiteenzetting
• Een praktische proef
• Referentie naar andere projecten
• Vraag en antwoord